– Prosty język to taki styl pisania i mówienia, który jest zrozumiały dla publicznego odbiorcy. W wielu krajach na świecie to powszechny standard komunikacji. To ważne, bo staranność w komunikacji buduje naszą wiarygodność – podkreśla Joanna Nitka, konsultantka językowa prostego języka według standardu Uniwersytetu Wrocławskiego oraz autorka kursu kompetencyjnego „Prosto – jak komunikować się poprawnie, jasno i zrozumiale”.
>>> Dowiedz się, jak komunikować się poprawnie, jasno i zrozumiale <<<
Instytut Heweliusza: Każdy z nas komunikuje się w inny sposób, dlatego wydaje się, że komunikacja idealna nie istnieje. Jak jest w rzeczywistości?
Joanna Nitka: – William Labov, amerykański językoznawca, jeden z prekursorów socjolingwistyki uważa, że zróżnicowanie jest nieodłącznym elementem języka. Komunikacja dlatego jest piękna, bo jest subiektywna. Norma językowa to owszem obowiązujący standard, ale poza normą istnieje wiele odmian językowych, dialektów, język potoczny, gwara. Kontekst język wzbogaca i nadaje mu koloryt.
Każdy wariant języka jest i może być piękny, bo podobnie jak piękno, język i komunikacja to pojęcia nieobiektywne. Jestem zwolennikiem inkluzywności językowej. Nie istnieje komunikacja idealna, ale możemy zastosować pewne uniwersalne zasady, dzięki którym będziemy komunikować się efektywniej.
Komponentami dobrej komunikacji są otwartość i ciekawość rozmówcy. Empatia i szacunek dla różnic. Gotowość i chęć do zmiany perspektywy. Dostrzeganie kontekstów. Dobra rozmowa prowokuje refleksję. W dobrej komunikacji ważniejsze od chęci przekonania do swojej racji jest budowanie relacji pomimo różnic czy odmiennych poglądów.
Jak komunikować się najbardziej efektywnie, czyli poprawnie, przejrzyście i zrozumiale? Czy są jakieś uniwersalne zasady – standard komunikacji?
– Ernest Hemingway założył się kiedyś z kolegami po piórze o to, kto z nich napisze najkrótsze opowiadanie. Stawką było dziesięć dolarów – suma niebagatelna w latach 20. XX w. Wygrał Hemingway. Napisał opowiadanie składające się z sześciu słów: “For sale: baby shoes, never worn” (“Na sprzedaż: buciki dziecięce, nigdy nienoszone” – tłum.).
Opowiadanie zapoczątkowało trend na krótką prozę. Geneza “flashfiction” sięga starożytności, ale to pisarze lat 20. i 30. mieli największy wpływ na popularyzację tego trendu. Ernest Hemingway czy Philips Lovecraft tworzyli mikroopowiadania, mieszczące fabularne niuanse w przedziale od 50 do 1000 słów.
Powiedzieć lub napisać jak najwięcej przy użyciu jak najmniejszej ilości słów to kwintesencja prostego języka.
Pisz krótko i zwięźle. Pamiętaj o zasadach poprawności gramatycznej i grzeczności językowej. Unikaj specjalistycznego słownictwa. Bądź etyczny i empatyczny. Dopasuj język do adresata przekazu. W jednym zdaniu zawrzyj jedną myśl. Dbaj o klimat prowadzonych rozmów, możesz go kształtować. Bądź konkretny.
Oszczędność, minimalizm, jakość to awangarda, za którą cenię prosty język.
Reklamacje, umowy, instrukcje obsługi, pisma z urzędu, z którymi każdy z nas miał do czynienia, często są zawiłe i niezrozumiałe dla czytającego. Czy jest „przepis” na proste pismo?
– Tak. Tworząc dokument – pismo reklamacyjne, umowę, instrukcję obsługi, pismo urzędowe itd. – według zasad prostego języka, przygotowujemy tekst zachowując merytorykę treści, poprawność gramatyczną, przeczytanie go nie powinno zająć dużo czasu, ma być dla nas zrozumiały. Dodatkowo architektura dokumentu musi być czytelna i przejrzysta.
Nasz język idzie w stronę obrazków, skrótów, w przestrzeni publicznej coraz częściej słychać tzw. korpomowę, ale są jeszcze inne „potworki” językowe wynikające z zapożyczeń. Jak to wpływa na naszą komunikację?
– Mówimy niedbale. Komunikujemy się półsłówkami, używamy skrótów myślowych, emotikon do wyrażania emocji. Żyjemy szybko i mówimy szybko. Spiesząc się gubimy jakość. Dlatego warto się zatrzymywać. Poddawać autorefleksji to, co mówi i jak mówimy, zadawać sobie pytanie, dlaczego chcemy się wypowiedzieć? Staranność w komunikacji buduje naszą wiarygodność.
W Polsce w 2010 r. powstał standard Prostej Polszczyzny, stworzony przez zespół Pracowni Prostej Polszczyzny Uniwersytetu Wrocławskiego. Jaki powinien być prosty język?
– Prosty język to taki styl pisania i mówienia, który jest zrozumiały dla publicznego odbiorcy. W wielu krajach na świecie to powszechny standard komunikacji. Funkcjonuje pod nazwą „plain language”. Jego najważniejszą cechą jest to, że informacje podane w prostym języku każdy powinien zrozumieć bez trudu już po pierwszej lekturze. Prosty język sprawia, że tekst czytamy szybko (w swoim naturalnym tempie), jest on dla nas zrozumiały i więcej z niego zapamiętujemy.
Z myślą o skutecznej komunikacji w Instytucie Heweliusza powstał kurs kompetencyjny „Prosto”. Jakie są jego założeniu i komu on jest dedykowany?
– Prosty język jest uniwersalny. To język biznesu i administracji. Kancelarie prawne, banki, urzędy używają prostego języka w komunikacji ze swoimi klientami.
Prosty język jest nowoczesny. W danej chwili każdy z nas otrzymuje 11 milionów bitów informacji, a świadomie jesteśmy w stanie przetworzyć tylko 40 bitów. Prosty język oszczędza czas i pieniądze.
Prosty język buduje pozytywny wizerunek i relacje. Jasna i zrozumiała komunikacja kształtuje pozytywną relację z odbiorcą.
Jak będzie wyglądał kurs?
– Kurs ma formułę warsztatową. Pracując będziemy analizować oryginalne teksty, maile i regulaminy. Poznamy zasady prostego języka oraz zasady tworzenia architektury tekstu po to, żeby kończąc kurs umieć przygotować dowolną korespondencję: pismo, mail – sprawniej, prościej, dbając o poprawność gramatyczną i grzecznościową.
Co zyskają uczestnicy kursu „Prosto”?
– Wprowadzając do swojej komunikacji zasady prostego języka będą potrafili pisać poprawnie, starannie i konkretnie, zyskają pewność i większą klarowność swoich wypowiedzi. Poza tym przygotują maila, pismo czy jakikolwiek inny dokument szybciej i sprawniej i – co najważniejsze – będzie on zrozumiały dla adresata takiej korespondencji. Oprócz tego otrzymają materiały, z których będą korzystać w codziennej pracy. Na tym jednak nie koniec. Absolwenci otrzymują dyplom ukończenia kursu wydawany przez Instytut Heweliusza.
>>> Dowiedz się, jak komunikować się poprawnie, jasno i zrozumiale <<<